Cengiz Bey isterseniz k�sa bir �zge�mi�le ba�layal�m.
1936 y�l�nda Manisa'da do�dum. Ama k�kenim Konya Hadimli. Soyad�m oradan gelir. Galatasaray Lisesi'nden sonra �ktisadi Ticari �limler Akademisi'ne girdim. Bir y�l okuduktan sonra b�l�m de�i�tirdim ve Hukuk Fak�ltesi'ne devam ettim. E�itimim s�ras�nda, b�y�k amcam Ali Rauf Akan'�n sayesinde Bab-� Ali'de �al��maya ba�lad�m. Ali Rauf bey gazeteciydi. Yeni Sabah ve H�rriyet'te r�portajlar yapar, Akan m�stear ad�yla k��e yaz�lar� yazard�. Ayn� zamanda telif i�leri takip ederdi. T�rkiye'de telif hakk� kavram� amcamla ba�lam��t�r desem abartm�� olmam. O zamana kadar telif hakk� diye bir�ey yoktu, yaln�zca �smail Hakk� vard� (g�l�yor). 1966 y�l�na kadar amcam�n yan�nda �al��t�m. Ona asistanl�k yapt�m. Askerlikten sonra, kendi ba��ma devam ettim. Zira amcam Avrupa'ya gitmi�, orada ya�amaya ba�lam��t�. O zamanlar bu i�i resmi olarak yapan yaln�zca, Osman Necmi Karaca'n�n Onk Ajans'� vard�. 70'lerde Kesim Ajans kuruldu. Daha sonra 80'lerde Onk'ta �al��an Kezban Akcal�, Akcal� Ajans� kurdu. Zaman i�inde ba�ka ki�ilerde bu alana girdi. Ben de1980'e kadar bir �ah�s �irketi olarak y�r�tt���m telif ajans�n�, o tarihten itibaren limited �irket haline getirdim. �u anda Akan Ajans Bas�n Telif Haklar� Limited �irketi olarak faaliyete devam ediyorum.
Ali Rauf Bey, bu i�e ba�lamadan evvel Aile dergisine yazd��� yaz�larda �izgi roman� pek olumlam�yormu�. Bu konuda bir bilginiz var m�?
Amcamla uzun y�llar birlikte �al��t�k ama, ben s�z�n� etti�iniz yaz�lara denk gelmedim. Bilemiyorum. Uzun y�llar Avrupa'da ya�ad�ktan sonra T�rkiye'ye d�nd�. �u anda 92 ya��nda.
�lk olarak hangi �r�n� nereye satm��t�n�z, hat�rl�yor musunuz?
Fato�, G�ng�rm��ler, Dedektif Nik, Flash Gordon gibi H�rriyetle �zde�le�mi� stripler, gazetenin kurulu�uyla beraber ba�lam��t�r. H�rriyet 1948'de kuruldu�una g�re, demek ki elli y�l� a�k�n bir s�re ge�mi�. Daha sonra Yeni Sabah'ta K�r�k Kalp ve Hasbi Tembel Er yay�nlanmaya ba�lad�. Uzan'lar�n Yeni �stanbul'una stripler verdik. Cunhuriyet, Ak�am akl�n�za ne gelirse, her gazete strip yay�nlard�.
Striplerin yan� s�ra, �talyan men�eli fotoromanlar da pazarlad�k. Haldun Simavi'nin G�n gazetesi Killing'ler, Jim Michael'lar sayesinde epey bir tiraj yapt�. Asl�nda bakarsan�z o zaman her gazete strip kullan�rd�. �imdi �ok az kullan�yorlar.
Ama k�rk y�l d���nsem, bir g�n H�rriyet'in stripleri kesece�i akl�ma gelmezdi. Ben fark etmemi�im, bizim han�m fark etti: "bantlar yok" dedi. O zaman rahmetli Orhan Olcay eklere bak�yordu. Onu arad�m. "Yukar�s� kesmemizi istedi" diye a��klad�. "�yi g�zel de, birden b�yle pat diye kesemezsiniz ki, arada bir anla�ma var" dedim. Tasarruf tedbiri olarak b�yle bir karar al�nm��. Sonra bir hesap yapt�k, �yle b�y�k bir para olmad��� ortaya ��kt�. Yine de karar kesinmi�, haliyle sonu� de�i�medi. Amerika'ya, King Features'a bildirdik. �ylece, H�rriyet'in alamet-i farikalar�ndan biri bitmi� oldu. Ertu�rul �zk�k'�n bir �izgi roman sever oldu�u s�ylenirdi ama, bilemiyorum.
Fato� ile Basri, daha sonra Vatan'da devam etti de�il mi?
Evet. Vatan ilk ba�lad���nda anla�may� biz yapt�k. Daha sonra bizim King Features ile anla�mam�z sona erdi. King Features �imdi Gamma Medya Ajans ile �al���yor. Vatan'da, do�al olarak Gamma Medya ile devam ediyor.
Stripler san�yorum yaln�zca T�rkiye'de de�il, d�nyan�n bir �ok �lkesinde eski ilgiyi g�rm�yor.
Do�ru s�yl�yorsunuz. Zaman�m�z�n okuruna strip doyurucu gelmiyor. �imdi daha uzun, ama devaml�l��� da olan hikayeler reva�ta. Bu g�n Fransa'da bir �ok gazetede bu b�yle yap�l�yor. Bir �izgi roman�n herg�n bir tam sayfas�n� yay�nl�yorlar. Durum bu olunca, D�nya'n�n en �nl� strip ajanslar�ndan biri olan King Features'da eskimi� oldu. Zaten bana sorarsan�z, Fransa-Bel�ika ekol� bir �ok a��dan Amerikan ekol�nden daha iyidir.
Haz�r s�z oraya gelmi�ken, Asterix'in yeni maceras� yay�nlanacakm��. Ama bu kez Uderzo, �yk�y� yazmaya yeltenmemi�.
Zaten Uderzo'nun en b�y�k hatas�, Goscinny �ld�kten sonra, Asterix'in senaryolar�n� kendi ba��na yazmaya kalkmas�d�r. M�teveffa Morris mesela, daha ak�ll� ��kt�. Goscinny �l�nce Red Kit'in senaryolar�n� de�i�ik senaristler yazd�rd�.
Akan Ajans olarak, �u anda hangi yay�nevleriyle �al���yorsunuz?
Dost Yay�nlar�'na Corto Maltese'yi verdik. Tenten yeniden bas�l�yor. Yap� Kredi ile anla�ma bitti�i i�in �nk�lap Kitabevi'yle devam ediyoruz. Yine �nk�lap ile Blueberry ve Red Kit s�r�yor. Yak�nda, konusu Osmanl� saray�nda ge�en Cin diye bir seriye ba�layacaklar. Remzi Kitabevi ile Thorgal, Jim Cutlass, Valerian s�r�yor. En s�k periyod �nk�lap'ta. �nk�lap, senede 15-16 tane alb�m yay�nl�yor. T�rkiye'nin �artlar� belli. Daha fazlas� zor. Unutmadan ge�meyeyim.Yak�nda Red Kit'in en yeni alb�mleri yay�nlanacak. "Morris'ten Sonras�" diye ge�iyor bu yeni seri.
Biraz da �evirilerle ilgili konu�al�m. �evirmenleri siz mi buluyordunuz, yoksa yay�nevleri mi? Bu sorunun devam� olarak ta �unu sormak istiyorum: �eviriler bir �ekilde kontrol ediliyor muydu?
�rne�in y�llar evvel Kervan Yay�nlar�'n�n bast��� Asterix �evirilerini Halit K�van� yapard�. Daha sonra Remzi'nin bast�klar�nda �evirmen de, tarz da de�i�ti. Halit K�van�'�n �evirileri daha e�lenceli gelmi�tir bana. O g�n�n moda �ark�lar�n�, dola��mdaki kelimeleri kullanmas�, kahramanlar�n ad�n� yeniden yaratmas�...
�evirmenler yay�nevleriyle �al���rd�. Halit abi, Milliyet'teyken, rahmetli Abdi (�pek�i) abinin iste�iyle Manfred Schmit'in Zehir Hafiye'sini �evirmi�ti. �ok g�zel �evirilerdi onlar, o kadar g�zel adapte etmi�ti ki, rahmetli �zt�rk Serengil'de Halit abinin o �evirilerde yakalad��� dili kullanm��t�r. "�aktim, yaktim" gibi.
�imdi Asterix'te ��yle bir durum var: D�nyan�n hangi �lkesinde yay�nlanacaksa yay�nlans�n, b�t�n Asterix �evirileri Fransa'ya, Uderzo'nun firmas� Albet Rene'ye gider. Orada o dili bilen ba�ka birine kontrol ettirilir. Oradan izin al�nmadan bas�lamaz. Bu yaln�zca Asterix'e mahsustur. �rne�in Red Kit i�in b�yle bir durum yoktur.
Sizin ba�lad���n�z y�llarda, bask�yla ilgili �ok sorun ya�an�r m�yd�. Bu g�n bak�yoruz, o �r�nlerin �o�u, telif haklar� al�nm�� olmas�na ra�men, bask� y�z�nden, korsanm�� gibi bir his b�rak�yor.
O zaman teknik, bug�nk�yle k�yaslanmayacak kadar zay�ft�. Ama Haldun Simavi, 1970'lerin ba��nda H�rriyet'ten ayr�l�p Veb Ofset'i kurdu�unda bir �ocuk dergisi ��karm��t�. G�n gazetesinden �ncesini s�yl�yorum. O dergide kullan�lan �izgi romanlar�n tamam�n�n d�rt renk filmi, yurtd���ndan gelmi�ti. P�r�l p�r�l bir sonu� elde edilmi�ti. O zaman i�in �ok ileri bir ad�md�. �imdi teknik �ok geli�ti. Dijital teknolojinin imkanlar� sayesinde, birinci s�n�f sonu�lar elde ediliyor.
Bug�n yay�nc�lar�n en b�y�k s�k�nt�lar�ndan biri korsan kitaplar. Deminde s�yledi�iniz gibi korsan sizin zaman�n�zda da vard�. E�er bir k�yaslama yapmak gerekirse, o g�nle bu g�n aras�nda ne gibi farklar var?
Eskiden �izgi roman alan�nda korsan, bug�nk�nden daha yayg�nd�. Yabanc� �izgi romanlar�n �st�ne ayd�nger koyup, kopya �ekiyorlard�. Ayd�nger ayn� zamanda film olarak kullan�ld��� i�in, telif �demedikleri gibi ek bir maliyete de girmiyorlard�. Eskiden tirajlar �ok y�ksekti. Bir defada 30 bin bask� filan yap�l�yordu. Bug�n �izgi roman�n korsan�na pek rastlanm�yor. ��nk� bask�lar 2,3 bine kadar indi. Korsan�n eme�ine yaz�k de�il mi? Satmayan kitab� bass�n da sats�n. (g�l�yor) Hi� unutmam, Ressam Fuat diye bir arkada��m�z vard�. Pepoye'yi (Temel Reis) bir dergi bi�iminde ��kar�yordu, korsan . Biz m�dahale edince: �abi zaten bir�ey kazand���m�z yok. Bizimle u�ra�may�n bu kadar� diye yak�nm��t�.
(...)
R�portaj�n tamam� Ser�ven Say�:4'te..
)
