Haberi Ekleyen:
www.seruven.org

�izgi roman, yaygınlaşmasını �l�� alırsak, ge�en y�zyılın başında Amerika�da, gazete sahiplerinin nasıl daha �ok satabiliriz iştah ve endişesiyle ortaya �ıkmış bir anlatım aracı. Sanatsal nitelikleri ve estetik değişimlerini ayrı tutalım, okuma yazması ve tahsili kıt insanlara az yazıyla bol resimle anlatılacak bir bi�im olarak tasarlanmış. �izgi romanlar ilgi g�r�p, tiraj getirdik�e, y�ksek telifle �alışan, bir gazeteden bir diğerine transfer olan �reticiler ile �izgi romanları pazarlayan ajanslar da zuhur etmiş peşi sıra. İlk �rneklerde g�ld�rmeyi ama�larken farklı gazete okurlarını yakalamak arzusuyla giderek yeni konu ve t�rlere yoğunlaşmış �izgi roman. Başlangı�taki bi�imi nedeniyle �comics� olarak adlandırılması bu y�zden. D�nyadaki yaygınlaşması, sadece mizahi değil farklı t�rlerle geliştiği bir devrede yaşandığı i�in her �lke başka bir adlandırmaya y�nelmiş. Bazıları konuşma balonları nedeniyle �balon(lar)�, kimileri ardışık bi�imde birbirini izleyen kareleri nedeniyle �bant� ya da �izgi romanı ilk yayınlandığı gazetenin adıyla yaygınlaştırmışlar. Biz ise �romana� benzetmiş, roman sıfat tamlamasıyla adlandırmasıyla tercih etmişiz. Ger�i sinemaya da benzetmişiz, �sinema romanı� dediğimiz de olmuş ama �roman� hep baki kalmış.

�izgi roman, g�n�m�zde, Amerika dışında Fransa ve �zellikle Japonya�da bir end�stri olarak varlığını s�rd�r�yor. Hemen her �lkede �retilse de global eğilimleri asıl olarak bu �� ekol bi�imlendiriyor. Yetenekli �reticiler ancak bu �merkez� �lkelerde �alışma şansı bulabildiklerinde uluslararası itibar kazanabiliyorlar. Global dolaşım, pek �ok sanat bi�iminde olduğu gibi İngilizce ve festivaller dolayımıyla gelişiyor. Bug�n, �izgi romanın en yoğun �retildiği �lke olan Japonya�nın, Japon �izgi romanı anlamına gelen manganın ulaştığı global ilgi yine İngilizce �zerinden ger�ekleşebiliyor. İlgi �ekici olan, bu yaygınlaşmanın d�nya �izgi romanının yaşadığı k���lmeye deyim yerindeyse ila� olması. Manga�nın, �izgi roman okurlarını artırdığı kadar değiştirdiği de s�ylenebilir, �rneğin Amerika�da kadın �izgi roman okurunun artışı mangaların �oğalmasıyla ilişkilendiriliyor. Japonya�da olduk�a sert rekabet koşullarında varolma savaşı veren manga, ister istemez farklı kesimlerden okuru yakalamaya �alışmak durumunda kalmış. �ok karakterli, t�rler arasında gezinen hik�yeciliklerinin en �nemli gerek�esi bu olsa gerek. Şunu s�ylemek yanlış olmayacak, d�nya �izgi romanın ana damarını, ilerleyen yıllarda asıl olarak manga (nitelik ve nicelik olarak) belirleyecek, bu aşik�r... Manga�ya g�sterdiğim teferruat�ı ihtimam Yordam Kitap�tan �ıkan Kapital Manga y�z�nden.

�izgi roman, t�r olarak ser�ven edebiyatı i�inde kendini vareden, sağ(cı) eğilimleri epeyce g��l� olan bir anlatıdır. Hayata bir Amerikan sanatı olarak başlaması, sosyalist �lkelerin �izgi roman karşıtlığı g�stermesi, hakkındaki sağ nitelemesini pekiştirmiştir denebilir. Latin Amerika �retimleri ve diğer �lkelerdeki sayılı istisnaları hari� tutarsak �izgi roman sol siyasetin anlatım aracı olmamıştır. Elbette, pop�lerliği nedeniyle ilgi �ekmiş, resmi ya da sivil �rg�tlerce kullanılmak istenmiştir. �rneğin hemen her yerde h�k�metler, �ocukların ilgisinden �nce endişelenmiş sonra nasıl manip�le edeceğini, bir �eğitim� aracına d�n�şt�rebileceğini tartışmıştır. Uzağa gitmeye gerek yok, T�rkiye�de �izgi romanın altın �ağı sayılabilecek 1955-1975 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı epey toplantı d�zenlemiş, �ocuklarımızın bu gayri-milli illetten nasıl kurtarılacağını masaya yatırmıştır. Doksanlı yıllardan itibaren de devlet kurumlarımız �eşitli bi�imlerde �izgi roman yayıncısı olup, milli (ve hadi diyelim pedagojik) hassasiyetlerle resmi �retimleri teşvik etmişlerdir. Amerikan kaynaklı anti-kom�nist �izgi romanlar veya �in�in K�lt�r Devrimi hakkında �ıkardığı �alışmalar aynı paydada hatırlanabilir.

�izgi romanın sol siyasetin anlatım aracı olamaması ise piyasa koşulları ve geleneksel algılarla ilgili. Fransa�da �ıkan Roman BD ve onu izleyen Amerikan Graphic Novel akımı, t�r� anaakım dışına �ıkarmaya �alışan estetik arayışlar olmuşlar, ge�mişte �izgi roman olarak d�ş�n�lemeyecek pek �ok konu ve anlatıya karşı meydan okuyucu bir ilgi g�stermişlerdir. Kapital�i temel alarak bir �izgi roman yapılması, �stelik bu uyarlamanın asıl metne sadakat g�stermeden esinlenerek oluşturulması, �ncelikle bu global akımlardan kaynaklanıyor. Eskiden olsa, Kapital�in sayfaları kapladığı, yazının g�rseli ezdiği, ideolojik bağlılığın senaryoyu unutturduğu bir resimli kitap �ıkardı karşımıza. Bu akımlar, �izgi romanın �zniteliklerini belirginleştiren yeni bir dil oluşturmaktan s�z ediyorlar ve bunu, geleneksel olana, sinema ya da edebiyata benzemeden yapmaktan yanalar. Şunu da eklemek gerek, Kapital�in �izgi romanı, ancak end�strisi olan �lkelerde �retilebilir ve global yaygınlık g�sterebilirdi, �yle de oldu. Başka �lkelerde olsa, partilerin ve �izgi roman dışı insanların m�dahil olacağı, �cretsiz dağıtıma d�n�şecek politik bir eylemle nihayetlenebilirdi. B�ylesi �r�nler, satmayacakları i�in, �taht sahibinin� makbul g�rd�ğ� bahşiş ve icazetle kendini varedebiliyorlar, doğrusu bu da benim ilgimi �ekmiyor. Kapital Manga�yı şu y�zden beğendim: Bir hik�yesi var ve feyz aldığı metnin meselesini g�z�m�ze sokmuyor. İyilik ve eşitlikle ilgili derdi olduğunu dramatik bir dille resmediyor. Kareler arası devamlılığı ve kurgusu iyi. Haklı bir ilgi g�recek�

Kaynak: [Levent Cantek, Birg�n Pazar, 1.11.2009]

En Son Eklenen 5 Yazı
	Korkunun kol gezdi�i Gotik Anadolu 04.06.2010 Amerikan �izgi romanlar�nda k�r�lma noktas�n�n, Hollywood ve dolay�s�yla da bizim daha yeni yeni ke�fetti�imiz, Frank Miller��n Kara ��valye D�n�yor ve Alan Moore�un Watchmen adl� eserleri oldu�unu biliyoruz. Ger�ekten de bu iki kurtar�c� A...
	Aslolan Hik�yedir, Anlatılan Senin Hik�yendir... 08.12.2009 �izgi roman, yaygınlaşmasını �l�� alırsak, ge�en y�zyılın başında Amerika�da, gazete sahiplerinin nasıl daha �ok satabiliriz iştah ve endişesiyle ortaya �ıkmış bir a...
	Red Kit'le Buluşma 26.09.2007 Eraslan Sağlam: Yapı Kredi Yayınları Genel Yayın Y�netmeni ve A�ık Radyo�da Maceraperest M�zikler�den anımsadığımız Raşit �avaş konuğumuz. Hoşgeldiniz. Raşit...
	Ankaralı �izerlerden Tam Macera 15.04.2007 �izgi roman 1960 ve 1970�li yıllarda T�rkiye�de altın �ağını yaşıyordu. Gazetelerin de tiraj kaynaklarındandı. Gazeteler birbirlerinden �izer transfer eder, yeni başlayan �izgi romanlar heye...
	�izgi Kenar Hayatın Neresine D�şer? 17.03.2007 Keko, K�yl� Mehmet, Avanak Avni, Cavavar Suphi, Zalim Şevki, Kelek Osman, �eto... �kenar hayatın neresinde duruyor? Funda Şenol ve Levent Cantek, Oğuz Aral ve S�avi S�alp�in �Teneke Mahallesi, Lehimsiz Sokak�ta oturan ge...
Bu bölümde yeralan tüm yazılar için tıklayın...